Voor filmhuis Plaza Futura recenseer ik eens in de maand een film. Vandaag is dat Kes van regisseur Ken Loach, en een absolute aanrader.
Titel film: Kes
Regie: Ken Loach
Recensie: Bas Thijs
Rauw sociaal realisme blijft je nog dagen achtervolgen
Billy Casper is een uitgemergeld vijftienjarig straatjoch uit het Engelse mijnstadje Barnsley. Hij interesseert zich niet voor school. Billy moet binnenkort gaan werken maar wil eigenlijk niets. Op school wordt hij geslagen en gekleineerd door docenten en medeleerlingen, thuis wordt hij verwaarloosd door zijn angstige moeder en getiranniseerd door zijn broer. Alle mensen rond de straatarme Casper zijn teleurgesteld in hun leven, en reageren dat af op elkaar en vooral op hem.
Dan vat Billy liefde op voor een jonge valk, die hij traint en bewondert. Kes, de valk, geeft zijn leven doel en richting. De prachtig in beeld gebrachte vluchten van het dier symboliseren vrijheid voor Billy, die gedoemd lijkt om te eindigen in de mijn.
Ik heb Kes gisteren gezien, en dacht daarna dat het een mooie film was. Een film die ongelofelijk naturel geacteerd is, en met prachtige contrasten tussen de zwarte, industriële werkelijkheid van een arm mijnstadje en de open velden en lieflijke heuvels van de Engelse natuur. Een film ook waar soms wel eens een foutje in zit; een scene die te lang duurt, een enkel geval van overacteren.
Maar ik had het verkeerd. Nu, bijna 24 uur later, spookt Kes nog altijd door mijn gedachten, en zie ik steeds de ogen van Casper voor me bij alles wat ik doe. Ogen die ieder moment een klap verwachten, van een joch wat door vrijwel iedereen in de steek wordt gelaten.
Ik had het gister verkeerd. Kes is geen mooie of wel aardig goede film. Kes is één van de beste films die ik ooit heb gezien.
Kes is een film vol wanhoop, maar wordt nergens melodramatisch of belerend. Er zitten genoeg sprankjes humor in, en levenslustig verzet van Casper, die alles steelt waar hij zijn handen op kan leggen. Het is een zeer authentieke film over menselijkheid. Je zou Billy Casper het liefst in je armen willen wiegen, ondanks alle rottigheid die hij uithaalt.
Het is een ook een oude film, uit 1969 maar liefst. Kes is de tweede film van Ken Loach, die ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag digitaal is gerestaureerd.
Ken Loach is de meester van sociaal realisme. Hij is op zijn oude dag nog altijd productief, en heeft met zijn oeuvre van bijna vijftig films veel invloed gehad op de cinema. Hij is een bevlogen socialist, en dat zie je aan zijn onderwerpkeuze. Hij geeft een stem aan de stemlozen; de arbeidersklasse, daklozen, anarchisten tijdens de Spaanse burgeroorlog, enzovoorts. Dat doet Loach niet met een opgeheven vingertje, maar nuchter. Je krijgt de rauwe realiteit voor je kiezen zoals die is, zonder moraal of vals sentiment. En die vreemde mengeling tussen sociaal sprookje en documentaire werkt. Ik vraag me altijd weer af of lieden die uitkeringen en het minimum loon willen verlagen, dat na het zien van Loach’ films nog met droge ogen kunnen volhouden.
Ken Loach werkt het liefst met zo min mogelijk professionele acteurs. Ook in Kes zijn de meeste personages mensen die zichzelf spelen. Naar het schijnt kwamen er bijna duizend jongens op de audities voor de rol van Casper. David Bradley, die op dat moment zelf in vergelijkbare omstandigheden als Casper leefde, kreeg de rol. Niet omdat hij ook maar enige ervaring had, maar omdat de audities hem nauwelijks leken te interesseren, en het eten des te meer. Dat maakte hem geknipt.
Ook mooi om te weten is dat de leerlingen die door de rector met een rietje op de handen worden geslagen, hun verbeten tranen niet acteren. De klappen zijn echt. Loach betaalde 50 pence extra voor elke tik.
Het einde van Kes is onopgesmukt als het hart van Billy Casper, en de plotse aftiteling biedt ons geen troost. Vooral de wetenschap dat de wereld dagelijks vele Caspers door haar kieren naar beneden laat donderen, knaagt. Maar voor we bij het einde zijn hebben we te midden van alle hopeloosheid hoop in Casper’s ogen gezien, en dat warmt je hart.
——————————————————————-
Kes is in 2011 in verschillende filmhuizen in het land te zien. Woon je in Eindhoven? Plaza Futura toont hem behalve vanavond om 17:30 uur nog op:
za 03-12 | 21:45 | zo 04-12 | 21:45 | ma 05-12 | 17:00 |
di 06-12 | 21:45 | di 01-05 | 19:30 | ma 07-05 | 19:30 |