Deze met prijzen overladen docu is zo bizar dat je het moet zien voor je het gelooft. Niet alleen de docu zelf is bizar, door het vreemde maar slimme format; het onderwerp is nog veel bizarder.
Stel je een maatschappij voor waar de slechteriken niet verloren hebben. Stel dat Hitler gewonnen had, of Pol Pot nu een gevierd staatsman was. Wat doet dat met mensen, met een maatschappij?
In Indonesië is dat werkelijkheid. In de jaren ’60 zijn er naar schatting 1 miljoen mensen vermoord door het leger, doodseskaders en bendes. Omdat ze zogenaamd communisten waren. Of Chinees. Of intellectueel. Deze tijd wordt Kudeta genoemd.
Niemand van de moordenaars is ooit bestraft, in tegendeel: het zijn nog altijd helden.
Anwar was voor die tijd een sjaggeraar die illegale bioscoopkaartjes verkocht, maar werd de leider van één van de beruchtste doodseskaders. Met eigen handen vermoordde hij honderden mensen. Tegenwoordig wordt hij vereerd als de oprichter van een rechtse paramilitaire club, die niet bepaald naast de samenleving staat: ministers zijn er openlijk lid van en komen er juichende toespraken houden. Geweld wordt openlijk verheerlijkt in talkshows op Tv, en politieke leiders zijn trots dat hun macht deels op angst is gebaseerd.
De documaker, Joshua Oppenheimer, wilde de daders van toen aan het woord laten. Dat heeft hij gedaan door ze een worst voor te houden: hij zou ze helpen om een fictieve bioscoopfilm over Kudeta te maken. En daar beginnen ze aan.
Trots spelen de moordenaars van toen hun moorden na, schrijven hun eigen scripts, en vertellen honderduit. Als één van hen slachtoffer speelt, begint eindelijk het geweten te knagen.
De beelden zijn onwerelds. Anwar die tapdanst en grapjes maakt over de vele doden, terwijl een slachtoffer van toen alles angstig lachend beaamt en beapplaudiseert. Een ander bendelid die zich het liefst in vrouwenkleren hult terwijl hij destijds transseksuelen vermoordde en daar nog steeds achter staat.
Het meest bizarre is dat het allemaal echt waar is.
En dan dat geweten wat begint te knagen, Anwar’s fragiele heldenidentiteit die begint te schudden op haar grondvesten…
En wat zegt dat eigenlijk allemaal over het gemak waarmee wij zelf er altijd voetstoots vanuit gaan dat wij in de geschiedenis de goeien zijn die hebben gewonnen van de slechteriken?